De bananensector

In Latijns-Amerika, en in Afrika en Azië in toenemende mate, worden bananen voor de export vooral gekweekt op plantages, in monoculturen die kilometerslang kunnen zijn. Om dit alles draaiende te houden moet er ontzettend veel geïnvesteerd worden - van irritatie tot het transport, technologie en verpakkingsbedrijven. Plantages nemen werknemers in dienst om taken uit te voeren, van het oogsten tot het verpakken. De plantages zelf worden vaak beheerd door nationale bedrijven of grote corporaties die in verschillende landen actief zijn.

Kleinschalige bananenboeren daarentegen hoeven over het algemeen minder te investeren maar verrichten zwaarder lichamelijk werk. Door de kleinschaligheid van hun activiteiten kunnen veel bananenboeren moeilijk concurreren met de grotere plantages die leveren aan multinationals. Dit is erg nadelig voor hun financiële positie en hun vermogen om hun bedrijf uit te breiden.

Huidige uitdagingen

Er worden elk jaar wereldwijd miljoenen tonnen van geoogst. Bananen zijn big business. Maar er hangen enkele grote problemen als een donkere schaduw over de sector.

• Bananenplantages in bepaalde landen worden gelinkt aan schending van mensenrechten. Dit gaat onder meer om te lage lonen die de basisbehoeften niet dekken. Werknemers moeten soms 14 uur per dag werken, zes dagen per week, zonder overuren betaald te krijgen. Kortlopende contracten of dagcontracten worden steeds gebruikelijker.
• Ongelijke machtsverhoudingen. Een klein aantal grote fruitbedrijven hebben veel invloed op de internationale handel in bananen. Winkelketens bieden soms hoge korting op bananen, waardoor de strijd om de klant de verkoopprijzen soms onder de kostprijs duwt. Deze druk op de prijzen heeft uiteindelijk ook invloed op de bananenboeren.
• Gevolgen voor het milieu en de gezondheid. De chemische middelen die worden ingezet voor ongedierte- en ziektebestrijding zijn niet alleen schadelijk voor het milieu, omdat ze bijvoorbeeld waterlopen kunnen verontreinigen, maar ook voor de gezondheid van de werknemers en hun gemeenschappen.
• Klimaatverandering en plantenziekten bedreigen de oogsten. Producenten krijgen te maken met droogte, overstromigen en orkanen. Het kost veel geld om plantenziekten zoals de schimmelziekte Tropical Race 4 (TR4) te bestrijden.

“Als een banaan die in de supermarkt ligt, van de beste kwaliteit is en geen plekjes vertoont, is dat het resultaat van hard werk. Van ons harde werk, van de boeren.”

Roberto Gallo Castro, bananenboer bij APBOSMAM, Peru

Hoe maakt Fairtrade het verschil

Bananen worden zowel op kleinschalige boerderijen verbouwd als op grootschalige plantages. Maar een zeer concurrerende markt creëert prijsdruk op bananen, waardoor uiteindelijk de bananentelers onder druk komen te staan. Zo bieden wij steun.

• Fairtrade bananentelers krijgen een Fairtrade minimumprijs betaald. Dit werkt als een vangnet en vergroot de weerbaarheid van de boeren wanneer de marktprijzen dalen.
• De Fairtrade premie – wordt betaald bovenop de verkoopprijs – voor medewerkers van plantages en kleinschalige bananenboeren, om te investeren in gemeenschapsprojecten of zakelijke projecten naar keuze. Dit kan gaan om gezondheidszorg, betere huisvesting of opleidingen.
• De Fairtrade standaarden pakken de arbeidsvoorwaarden aan en beschermen de rechten van werknemers op grote plantages.
• Het Fairtrade basisloon betekent een hoger loon voor duizenden werknemers op bananenplantages. Via het nieuwe Living Wage Differential kunnen ondernemingen helpen om de kloof naar leefbare lonen te overbruggen.
• Fairtrade steunt kleinschalige boeren om hun inkomen te verhogen en hun onderhandelingspositie binnen de toeleveringsketens van bananen te versterken.
• Fairtrade helpt om de de ecologische voetafdruk van de bananenproductie te verkleinen door duurzame ontwikkeling te bevorderen via betere landbouwpraktijken.

Fairtrade bananen zijn goed voor de mens, de planeet en de zaken. Ontdek hoe jouw bedrijf kan meedoen.